Het drugsverbod ondermijnt de rechtstaat, financiert criminelen, schoffeert de wetenschap en er zijn nog veel meer redenen waarom regulering een veel beter idee is. Lees hier onze bijdrage in het Brabants Dagblad in reactie op acties van politie en justitie om een legale producent van NPS de nek om te draaien.
‘Een verbod maakt de samenleving niet veiliger of gezonder’
Eerder schreef het Brabants Dagblad over een bedrijf in Empel dat Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS) verkoopt, ook wel designerdrugs genoemd. Politie en justitie zijn gefrustreerd. Ze zouden het bedrijf eigenlijk willen sluiten, maar de NPS zijn legaal. De voorgestelde wetswijziging waarmee deze stoffen mogelijk worden verboden, is al een paar keer uitgesteld. Normaaloverdrugs voert campagne tegen deze nieuwe drugswet. Wetenschappelijke onderzoeken en ervaringen uit het buitenland tonen namelijk aan dat zo’n verbod niet effectief is. Met een verbod op NPS wordt het echte doel – een gezondere en veiliger samenleving – niet bereikt. Bovendien is er een veel beter alternatief voorhanden.
Gevaar voor de rechtsstaat
Wat betekent het wetsvoorstel precies voor de Nederlandse rechtspraak over drugs? Met de nieuwe drugswet wil de overheid uit voorzorg in één keer drie hele ‘stofgroepen’ verbieden. Honderden stoffen worden straks verboden, zonder dat is aangetoond dat ze schadelijk zijn voor de gezondheid of voor de samenleving. Daarmee tilt deze wet de strijd tegen drugs naar een nieuw niveau: voor het eerst worden stoffen verboden waarvan de schadelijkheid en/of psychoactieve werking niet van tevoren is aangetoond.
'Honderden stoffen worden verboden zonder dat is aangetoond of ze schadelijk zijn'
Dat is een gevaarlijke ontwikkeling. Want als de overheid stoffen bij voorbaat kan verbieden omdat ze lijken op andere drugs, waar houdt het dan op? Nu gaat het over drie stofgroepen, maar hoe zit dat over een paar jaar of over 10 jaar? Dat is een van de redenen dat de Raad van State en de Nationale Orde van Advocaten tegen de wet adviseerden.
Van kwaad tot erger
Daarnaast maakt de nieuwe drugswet de samenleving niet veiliger of gezonder. In een aantal landen die een vergelijkbaar verbod hebben ingevoerd, gaat de situatie van kwaad tot erger. In het Verenigd Koninkrijk, Polen en Ierland is het aantal sterfgevallen waar NPS bij betrokken zijn fors gestegen. Vooral kwetsbare groepen (daklozen, gevangenen en jongeren) zijn het slachtoffer.
'Het enige dat een verbod in het buitenland voor elkaar heeft gekregen, is dat NPS nu ook door illegale drugsdealers worden verkocht'
In Duitsland en België heeft de wet minder dramatische gevolgen, maar heeft de wet ook niets uitgehaald. NPS worden vooral online gekocht. Waar een (voorheen) legale website wordt gesloten, verschijnt direct een nieuwe, illegale website. Ook blijven er nieuwe stoffen op de markt komen, waarmee het verbod wordt omzeild. Die nieuwe stoffen zijn vaak sterker en gevaarlijker. Het kat-en-muisspel gaat dus gewoon door.
Het enige dat het verbod voor elkaar heeft gekregen, is dat NPS nu ook door illegale drugsdealers worden verkocht. Die breiden hun aanbod uit en verleiden consumenten om ook eens wat anders te proberen. Op de zwarte markt gelden geen regels. Drugsdealers hebben geen website, geen kwaliteitscontrole en geen klantenservice.
Alternatief
Er bestaat een alternatief voor het stofgroepenverbod: het quarantainemodel. Als een stof mogelijk schadelijk of psychoactief is, kan deze in quarantaine worden geplaatst op een nieuwe ‘Lijst 0’ binnen de Opiumwet. Productie en distributie van de stof wordt tijdelijk gereguleerd – bijvoorbeeld met een leeftijdsgrens voor de verkoop, een maximale hoeveelheid of een verplichte gezondheidswaarschuwing – zodat kan worden onderzocht of die stof inderdaad gevaarlijk is. Daarna wordt pas bepaald of de stof alsnog wordt verboden of op welke manier en onder welke voorwaarden deze veilig kan worden gebruikt.
'Het quarantainemodel reguleert productie en distributie tot duidelijk is of een stof gevaarlijk is'
Dit alternatief heeft nog meer voordelen. Het voorkomt bijvoorbeeld dat we de positieve kanten van NPS als een baby met het badwater weggooien. Psychoactieve stoffen worden steeds vaker succesvol ingezet als onderdeel van therapie of behandeling. Daarom is het belangrijk dat we onderzoeken naar de therapeutische toepassing van deze middelen toegankelijk houden.
Ook biedt deze benadering meer mogelijkheden om ernstige fouten te voorkomen; in de eerste versie van het wetsvoorstel werd bijvoorbeeld een stof verboden die van nature voorkomt in chocolade. Wellicht ziet de overheid nog meer over het hoofd?
Beter drugsbeleid
Er is een politieke meerderheid voor dit quarantainemodel. Op 21 juni 2022 nam een meerderheid van de Tweede Kamer een motie aan om dit alternatief verder te onderzoeken. Toch weigert de regering hier serieus mee aan de slag te gaan. In plaats daarvan voert men liever een stofgroepenverbod in.
Het is tekenend voor het Nederlandse drugsbeleid in het algemeen. De focus ligt op repressie in plaats het bieden van kaders en het voorkomen van excessen. Straffen en verbieden in plaats van legaliseren en reguleren.
'Het onderscheid tussen medicijnen en drugs is een recept, het onderscheid tussen alcohol en drugs is regelgeving'
Normaaloverdrugs roept op tot een ander drugsbeleid, waarin drugs worden behandeld als ‘normaal’ product. Drugs zijn niet crimineel van zichzelf. Het onderscheid tussen medicijnen en drugs is een recept, het onderscheid tussen alcohol en drugs is regelgeving.
Laten we normaal doen over drugs en het gebruik in goede banen leiden door strenge regels te stellen aan de productie, distributie en verkoop van deze middelen, in plaats van alles te verbieden.
Deze blog verscheen ook als opiniestuk in Brabants Dagblad.
Laat je verder informeren
Er bestaat een alternatief voor het stofgroepenverbod; het quarantainemodel. Daarbij worden stoffen in quarantaine geplaatst, waarvan het vermoeden bestaat dat ze een psychoactieve werking hebben en kunnen leiden tot schade aan de gezondheid en de samenleving. In quarantaine kan worden onderzocht of de stoffen inderdaad gevaarlijk zijn. Lees verder…